Θεραπεύουν τους τραυματισμούς οι ενέσεις κορτιζόνης; Τι λένε οι νέες έρευνες

Σε άρθρο του wefit.gr που υπογράφει η δημοσιογράφος υγείας-wellness Φίλια Μητρομάρα διαβάσαμε όλα όσα πρέπει κανείς να ξέρει για τις ενέσεις κορτιζόνης.

Ιατρικά, η κορτιζόνη είναι ένα αντιφλεγμονώδες – αναλγητικό φάρμακο που μπορεί να εγχυθεί απευθείας σε κατεστραμμένο ιστό για να μειώσει τη φλεγμονή και να επιτρέψει τη γρήγορη επιστροφή στην αθλητική δραστηριότητα. Έχει το πλεονέκτημα ότι είναι ταχείας δράσης και, παρόλο που τεχνικά είναι ένα στεροειδές, είναι νόμιμο σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες κατά του ντόπινγκ. Είναι διαφορετικό από τα παράνομα αναβολικά στεροειδή που χρησιμοποιούνται για την αύξηση της αθλητικής δύναμης και ταχύτητας. Η κορτιζόνη δεν είναι φαρμακευτική ουσία που βελτιώνει την απόδοση γιατί το μόνο που κάνει είναι να μειώνει τη φλεγμονή και να επιτρέπει τη φυσιολογική λειτουργία.

Τι είναι η κορτιζόνη;

Τα ενέσιμα κορτικοστεροειδή φάρμακα, που ονομάζονται «κορτιζόνη» έχουν χρησιμοποιηθεί από ορθοπεδικούς από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 για μια ποικιλία παθήσεων, όπως τενοντίτιδα, αρθρίτιδα, επικονδυλίτιδα («αγκώνα του τένις») και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Η κορτιζόνη παράγεται φυσικά στο σώμα μας μέσω των επινεφριδίων και απελευθερώνεται ως κορτιζόλη όταν ο οργανισμός βρίσκεται υπό στρες. Η ενέσιμη κορτιζόνη παράγεται συνθετικά και είναι παρόμοια με την κορτιζόνη του οργανισμού. Με την ελαχιστοποίηση της φλεγμονής, οι ενέσεις κορτιζόνης μπορεί να προσφέρουν σημαντική ανακούφιση από τον πόνο και να επιτρέψουν την επιστροφή του αθλητή σε σύντομο χρονικό διάστημα στο άθλημά του.

Πώς λειτουργεί η κορτιζόνη;

Η κορτιζόνη δρα μειώνοντας την αντίδραση του οργανισμού στη φλεγμονή. Όταν η φλεγμονή μειώνεται, μειώνεται και ο πόνος. Με την ένεση απευθείας στην περιοχή όπου υπάρχει φλεγμονή, όπως στον καρπό ή στην άρθρωση του ώμου, μπορούν να χορηγηθούν υψηλές συγκεντρώσεις κορτιζόνης με ελάχιστες παρενέργειες. Η δυσφορία συνήθως βελτιώνεται μέσα σε λίγες μέρες και διαρκεί αρκετές εβδομάδες ή μόνιμα. Εάν χρησιμοποιούνται ενέσεις κορτιζόνης, πρέπει να συνδυαστούν με την κατάλληλη περίοδο ανάπαυσης και αποκατάστασης για να επιτευχθούν τα καλύτερα αποτελέσματα. Οι γιατροί συχνά διστάζουν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις ενέσεις τακτικά για θεραπεία σε τραυματισμό καθώς μπορεί να απενεργοποιήσουν το «σύστημα συναγερμού» του οργανισμού, οδηγώντας τελικά σε πιο σοβαρό τραυματισμό αργότερα.

Θεραπεύουν οι ενέσεις κορτιζόνης; Τι λένε οι νέες έρευνες

Η κορτιζόνη σε τραυματισμένους αθλητές μπορεί να άχρηστη για την επούλωση κάποιων τραυματισμών στους τένοντες, αναφέρει η επιστημονική επιθεώρηση Lancet. Το αντιφλεγμονώδες στεροειδές έχει χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τους αθλητές να ξεπεράσουν τον πόνο στον ώμο, στον αγκώνα, στον αστράγαλο ή στο γόνατο εδώ και δεκαετίες. Όμως είναι ένα σοβαρό φάρμακο, με επικίνδυνες παρενέργειες ενώ οι αθλίατροι υπολογίζουν σε αυτό για να θεραπεύσουν την ενοχλητική τενοντίτιδα. Δυστυχώς, όπως γράφτηκε στο health blog των New York Times, η τενοντίτιδα δεν περιλαμβάνει πραγματικά φλεγμονή.

Πολλοί ακόμα πιστεύουμε ότι όταν κάποιος αναφέρει συμπτώματα πόνου σε κάποιον τένοντα στο σώμα του, αυτό αυτόματα συνδέεται με την παρουσία έντονης φλεγμονής και έτσι το σύνδρομο υπέρχρησης το αποκαλούμε «τενοντίτιδα». Είναι αποδεδειγμένο πλέον ιστολογικά από το 1999 ότι ΔΕΝ υπάρχει φλεγμονή σε καταστάσεις υπέρχρησης των τενόντων. Υπάρχουν καταστάσεις που η παρουσία της φλεγμονής είναι έντονη αλλά αυτό παρατηρείται σε λίγες περιπτώσεις και έχει περιορισμένο χρονικό διάστημα εκδήλωσης. Έτσι λοιπόν η κορτιζόνη είναι αυστηρά παυσίπονο.

Τι σημαίνει αυτό για άτομα που πήραν κορτιζόνη με την ελπίδα να επουλωθεί ο τραυματισμός τους; Για τους αθλητές με τραυματισμούς στον αγκώνα (επικονδυλίτιδα), οι ενέσεις ήταν χειρότερες από το να αφήσουν απλώς την επώδυνη άρθρωση να αποθεραπευτεί μόνη της. Συνολικά, τα άτομα που έκαναν ενέσεις κορτιζόνης είχαν πολύ χαμηλότερο ποσοστό πλήρους ανάρρωσης από εκείνους που δεν έκαναν τίποτα ή που υποβλήθηκαν σε φυσικοθεραπεία. Είχαν επίσης 63% υψηλότερο κίνδυνο υποτροπής από τα άτομα που υιοθέτησαν την παραδοσιακή προσέγγιση αναμονής. Τα στοιχεία για την κορτιζόνη ως θεραπεία για πονεμένους τένοντες, όπως ο πόνος στους ώμους και ο πόνος στον αχίλλειο τένοντα, ήταν αντικρουόμενες, σύμφωνα με την ανασκόπηση.

Επομένως η κορτιζόνη δεν κάνει κάτι ή κάνει λιγότερο από τίποτα σε αυτές τις παθήσεις. Και αυτό σύμφωνα με τις μελέτες φάνηκε σε απλούς ασθενείς και όχι σε επαγγελματίες αθλητές που υπολογίζουν στην κορτιζόνη ως θεραπεία για όλα.

Ποιοι είναι οι πιο κοινοί τραυματισμοί του τένοντα

• Επιγονατίδιος τένοντας (γόνατο άλτη,) ο πόνος εντοπίζεται κάτω ή και πάνω από την επιγονατίδα.
• Αχίλλειος τένοντας, ο πόνος εντοπίζεται στην περιοχή πάνω από τη φτέρνα.
• Επικονδυλίτης τένοντας (αγκώνας τενίστα), ο πόνος εντοπίζεται στην έξω ή την έσω πλευρά του αγκώνα.
• Υπερακάνθιος τένοντας (στροφικού πετάλου), ο πόνος εντοπίζεται στον ώμο.
• Έλυτρο τένοντα (Τενοντοελυτρίτιδα), ο πόνος εντοπίζεται στον καρπό από την πλευρά του αντίχειρα και στη βάση του δακτύλου.

Ποιες είναι οι παρενέργειες των ενέσεων κορτιζόνης;

Μια αντιφλεγμονώδης ένεση μπορεί να προσφέρει γρήγορη ανακούφιση, αλλά συνοδεύεται από κινδύνους.

Εάν αθλείσαι αρκετά συχνά, για αρκετά χρόνια, κάποια μέρα θα συμβεί τραυματισμός. Όταν είσαι σε κάποιον μαραθώνιο κάποιος τένοντας, άρθρωση ή μυς θα αρχίσει να σου δημιουργεί προβλήματα που δεν θα ανταποκρίνεται στον πάγο, την ανάπαυση ή σε άλλη συντηρητική θεραπεία. Θα αναρωτιέσαι τι μπορείς να κάνεις για να σώσεις τον αγώνα ή την προπόνησή σου και στο μυαλό σου έρχεται η λέξη «κορτιζόνη».

Η κορτιζόνη μπορεί να κάνει πολλά σπουδαία πράγματα, αλλά είναι εύκολο να γίνει κατάχρηση. Αν έχεις κάνει μία φορά κορτιζόνη, κάθε φορά που θα πονάς, θα τη θέλεις ξανά. Αλλά η ευκολία με την οποία μπορείς να κάνεις μια ένεση κορτιζόνης δεν είναι καθόλου καλή γιατί δεν θεραπεύει αυτό που προκάλεσε τον τραυματισμό σου. Απλώς σου εξοικονομεί χρόνο για να αντιμετωπίσεις ένα υποκείμενο πρόβλημα δύναμης, ευελιξίας ή εμβιομηχανικής. Εάν χαλαρώσεις και δεν νιώθεις πόνο δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει το πρόβλημα ή ότι θεραπεύτηκε. Το πρόβλημα είναι πιθανό να επανέλθει.

Η επαναλαμβανόμενη χρήση κορτιζόνης στην ίδια άρθρωση μπορεί να διαβρώσει τον χόνδρο. Αν θέλεις μια φόρμουλα για την καταστροφή των γονάτων σου, τη βρήκες! Ο χόνδρος δεν είναι το μόνο πράγμα που είναι ευάλωτο σε βλάβες που προκαλούνται από την κορτιζόνη. Μπορεί επίσης να αποδυναμώσει τους τένοντες και να αυξήσει τον κίνδυνο ρήξης. Κανείς δεν πρέπει να την κάνει για έναν τένοντα που φέρει βάρος. Όταν εγχύεται κατ΄ επανάληψιν σε έναν μυ ή σε άρθρωση, μπορεί να προκαλέσει αδυναμία και εκφυλιστικές αλλοιώσεις (λ.χ. χρόνιων αθλητικών κακώσεων).

Να θυμάσαι: Εάν πρόκειται να χρησιμοποιήσεις κορτιζόνη το νωρίτερο είναι το καλύτερο.

Μια άλλη πιθανή παρενέργεια της κορτιζόνης είναι η ατροφία του υποδόριου λίπους, η οποία μπορεί να χρειαστεί χρόνια για να επανέλθει στο φυσιολογικό. Για τα περισσότερα μέρη του σώματος, αυτό είναι απλώς ένα αισθητικό ζήτημα, αλλά για την πελματιαία απονευρωσίτιδα, σημαίνει ότι οι ενέσεις κορτιζόνης είναι προβληματικές επειδή ένα κρίσιμο κομμάτι λίπους, το «μαξιλάρι» της φτέρνας, βρίσκεται κοντά στο πιο πιθανό σημείο της ένεσης.

Άλλη επικίνδυνη χρήση είναι για τη θεραπεία του νευρώματος Morton (μια πιεστική νευροπάθεια των δακτυλικών νεύρων του άκρου πόδα που συνυπάρχει αίσθημα καύσου και τοπικό μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα). Αν και μεγάλοι ιατρικοί ιστότοποι εξακολουθούν να αναφέρουν τις ενέσεις ως πιθανή θεραπεία, ο κίνδυνος, είναι ότι η κορτιζόνη μπορεί να υποβαθμίσει τα οστά του μεταταρσίου (μην ξεχνάς πως δρομείς και μεταταρσαλγία είναι όροι αλληλένδετοι).

Η λεύκανση του δέρματος γύρω από το σημείο της ένεσης είναι επίσης μια κοινή παρενέργεια σε άτομα με σκουρόχρωμο δέρμα. Αυτός ο αποχρωματισμός δεν είναι επιβλαβής. Επίσης πόνος και οίδημα στην περιοχή που έγινε η ένεση.

Πρόσθετες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν μαλάκυνση του χόνδρου και αποδυνάμωση των τενόντων στο σημείο της ένεσης. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε ασθενείς που κάνουν εμβόλια σε εβδομαδιαία έως μηνιαία βάση, για μήνες ή χρόνια. Οι περισσότεροι χειρουργοί προτείνουν να κάνεις ενέσεις κορτιζόνης με διαφορά τουλάχιστον τριών μηνών και να αποφεύγεις τις επαναλαμβανόμενες ενέσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Οι διαβητικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν μια προσωρινή, αλλά σημαντική, αύξηση στο σάκχαρο του αίματος λόγω της απορρόφησης της κορτιζόνης στο κυκλοφορικό. Ως εκ τούτου, οι διαβητικοί ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούν προσεκτικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα για 24 έως 48 ώρες μετά την ένεση κορτιζόνης.

Πότε πρέπει να χρησιμοποιήσεις κορτιζόνη;

Σε καταστάσεις που αφορούν προβλήματα στο πάνω μέρος του σώματος ή στα γόνατα.

Η κορτιζόνη μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη για το σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας (γόνατο δρομέα) ή τη θυλακίτιδα, για τα οποία ο κίνδυνος βλάβης στους περιφερειακούς ιστούς είναι μικρότερος. Αλλά δεν είναι καλή ιδέα για τραυματισμούς στους οπίσθιους μηριαίους επειδή υπάρχει κίνδυνος να επηρεαστεί το ισχιακό νεύρο.

Επιπλέον εάν αποφασίσεις να κάνεις το εμβόλιο, είναι καλή ιδέα να χορηγηθεί υπό την καθοδήγηση υπερήχων, έτσι ώστε το φάρμακο να πάει ακριβώς στο σωστό μέρος.

Ποιοι δεν πρέπει να κάνουν ένεση κορτιζόνης;

Υπάρχουν πολύ λίγες αντενδείξεις στη χρήση των ενέσεων κορτιζόνης. Ωστόσο, οι ακόλουθες συνθήκες θα πρέπει να συζητηθούν πλήρως με έναν ορθοπεδικό προτού:

Λοίμωξη άρθρωσης (σηπτική αρθρίτιδα)
Δερματική λοίμωξη στο σημείο της ένεσης
Αλλεργική αντίδραση σε προηγούμενες ενέσεις κορτιζόνης
Χρήση αραιωτικών αίματος
Οξύς τραυματισμός (τραύμα στο κεφάλι, σπασμένα οστά)

Τέλος, οι αθλητές δεν πρέπει να κάνουν ενέσεις κορτιζόνης σε άρθρωση ή θύλακα αμέσως πριν από τον αγώνα, καθώς η αθλητική δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει την επανεμφάνιση του τραυματισμού, με αποτέλεσμα πόνο, πρήξιμο και δυσκαμψία.

Υπάρχει κάποιος τρόπος να μειώσω τις αρνητικές επιπτώσεις της κορτιζόνης; 

Απόφυγε το αλάτι, που προκαλεί κατακράτηση υγρών και αυξάνει την πίεση, περιόρισε τα γλυκά, που ανεβάζουν το σάκχαρο, και γενικά ακολούθησε μια διατροφή φτωχή σε λιπαρά.