Κρίσεις πανικού vs Άγχος: Ποιές είναι οι διαφορές και τρόποι αντιμετώπισης

Σε τι διαφέρει όμως μια κρίση άγχους από μια κρίση πανικού και τί πρέπει να κάνει κάποιος αν τις βιώσει;

Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα βρήκαμε σε άρθρο της Ψυχολόγου - Ψυχοθεραπεύτριας Άννας Πετράκη στο iatronet.gr.  Το άγχος συνδέεται με κάποιο γεγονός που εκλαμβάνεται ως απειλητικό ή στρεσογόνο και ταλαιπωρεί το άτομο, όπως προβλήματα στην εργασία, δυσκολίες οικογενειακές, οικονομικά προβλήματα. Οι κρίσεις πανικού δεν συνδέονται με κάποιο φανερό γεγονός ή περιστατικό, τουλάχιστον στη συνείδηση του ανθρώπου- εμφανίζονται ξαφνικά και δημιουργούν μεγάλη αναστάτωση.

Οι κρίσεις άγχους μπορεί να είναι ήπιας, μέτριας ή μεγάλης έντασης και έκτασης, και μπορεί να συμβαίνουν και να “δουλεύουν” στο πίσω μέρος του μυαλού κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων. Οι κρίσεις πανικού από την άλλη, εμφανίζονται κατά κύριο λόγο σοβαρά με συμπτώματα που προκαλούν φόβο και αποδιοργανώνουν το άτομο.
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού ενεργοποιούνται διεργασίες φυγής ή πάλης στο αυτόνομο νευρικό σύστημα. Τα σωματικά συμπτώματα είναι συχνά πιο έντονα από τα συμπτώματα που εμφανίζονται στις κρίσεις άγχους.
Το άγχος “κτίζεται” σταδιακά και κορυφώνεται βήμα-βήμα ενώ οι κρίσεις πανικού έρχονται απότομα και απροειδοποίητα πράγμα που τις καθιστά ακόμα πιο απειλητικές.
Οι κρίσεις πανικού υποχωρούν μέσα σε λίγα λεπτά (10-20 λεπτά), ενώ τα συμπτώματα της κρίσης άγχους μπορεί να κρατήσουν για πολύ περισσότερο.
Οι κρίσεις πανικού έχουν το χαρακτηριστικό του επικείμενου θανάτου ή τρέλας
Οι κρίσεις πανικού ενεργοποιούν ανησυχία ή φόβο οτι θα ξανασυμβεί και επόμενη κρίση. Αυτό δημιουργεί μεγάλο φόβο και επηρεάζει τη συμπεριφορά του ατόμου που αρχίζει να αποφεύγει μέρη ή συνθήκες κάτω από τις οποίες του είχε συμβεί κάποια κρίση πανικού με σκοπό να προστατευτεί ενώ  εν τελεί αυτά να μη συνδέονται καθόλου με τη δημιουργία των κρίσεων.           

Κοινοί παράγοντες που ενισχύουν την εμφάνιση των κρίσεων πανικού και άγχους:

• τραυματική προσωπική εμπειρία ή μαρτυρία σε τραυματικά γεγονότα βίας, απειλής ζωής κάποιου άλλου κτλ ως παιδί ή ως ενήλικας
• στρεσογόνος κατάσταση όπως απώλεια σημαντικού άλλου ή διαζύγιο κτλ
• οικονομικές δυσκολίες, συνεχόμενα προβλήματα στην εργασία, ενδοοικογενειακές συγκρούσεις που δημιουργούν καθημερινό στρες και ένταση
• χρόνια ασθένεια, ή ασθένεια απειλητική για τη ζωή
• προσωπικότητα ευάλωτη σε στρεσογόνες συνθήκες
• οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης-αγχωδών διαταραχών
• χρήση ναρκωτικών ουσιών, αλκοόλ.

Οι άνθρωποι που βιώνουν κρίσεις άγχους έχουν και περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν και κρίσεις πανικού. Παρόλα αυτά, το να έχεις άγχος δεν σημαίνει και απαραίτητα ότι θα νιώσεις κρίση πανικού. Το πιο συχνό αίσθημα που νιώθουν οι άνθρωποι που παθαίνουν κρίσεις πανικού είναι η αίσθηση απώλειας του ελέγχου. Η αίσθηση απώλειας ελέγχου είναι πολύ τρομακτική, ειδικά σε ανθρώπους που νιώθουν ότι δεν έχoυν τον ¨έλεγχο¨ στη ζωή τους είτε γιατί δεν πιστεύουν στον εαυτό τους είτε γιατί έχουν εκπαιδευτεί σε πεποιθήσεις που αποδίδουν ότι το περιβάλλον έχει μεγαλύτερο έλεγχο στις συνθήκες ζωής από ό,τι οι ίδιοι. Έτσι αρκετές φορές προσπαθούν να υπερελέγξουν τις εξωτερικές συνθήκες για να νιώσουν ασφαλείς, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο.

Τι βοηθά σε περιπτώσεις κρίσεων:

• Αναγνώριση και αποδοχή αυτού που συμβαίνει εκείνη τη στιγμή: όσο κάποιος προσπαθεί να το “πολεμήσει¨ τόσο πιο πολύ το τροφοδοτεί. Είναι μια δύσκολη ¨πρόκληση ¨που όμως το άτομο ξέρει ότι θα περάσει. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιεί αυτή τη γνώση κάθε φορά που μια κρίση εμφανίζεται, τη γνώση ότι θα περάσει και ότι θα τελειώσει η δυσκολία σε λίγο όπως συνέβη και τις προηγούμενες φορές
• Αναπνοές αργές, εισπνοές -εκπνοές, υπάρχουν τεχνικές χαλάρωσης όπου κάποιος μπορεί να εκπαιδευτεί
• Όταν η κρίση περάσει είναι σημαντικό να δει κάποιος τι προηγήθηκε αυτής, κάποιος τσακωμός, πίεση στην εργασία, κτλ. Πολλές φορές οι άνθρωποι “κουκουλώνουν” τις δυσκολίες, τις αρνούνται και μετά αυτές “βγαίνουν” ως έκρηξη άγχους ή πανικού.
• Διακοπή των αγχωτικών και αρνητικών σκέψεων,”αν θα το ξαναπάθω”, πότε κτλ. Είναι πολύ εύκολο κάποιος να υποπέσει στις παγίδες του άγχους και του πανικού και να σκεφτεί άσχημα πράγματα για τον ίδιο, να νιώσει αδύναμος/η, ευάλωτος/η, αυτά όλα όμως ενισχύουν την αίσθηση απώλειας ελέγχου. Σκεφτείτε σε ποιους τομείς της ζωή σας έχετε τον έλεγχο, πού νιώθετε όμορφα, με ποιους ανθρώπους επιλέγετε να συνδεθείτε που απολαμβάνετε την παρέα τους. Σκεφτείτε αν η αδιάκοπη ανησυχία σας βοηθάει και αν τη θέλετε στη ζωή σας και με τι θέλετε να την αντικαταστήσετε.
• Διακόψτε αυτά που σας λέει ο πανικός με άλλες δραστηριότητες ή  σκέψεις όπως τι θα κάνετε μετά, με ένα τηλεφώνημα σε αγαπημένο πρόσωπο ή ξυπνώντας αναμνήσεις από διακοπές που περάσατε όμορφα κτλ.

Σε κάθε περίπτωση, αν το πρόβλημα καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς σας με αποτέλεσμα να υπολειτουργείτε ή να σας δυσκολεύει πολύ, καλό είναι να λάβετε την βοήθεια ειδικού ψυχικής υγείας.