Μάθε τι είναι το γνωστικό απόθεμα και πως να το βελτιώσεις

Βέβαια, αυτό δεν θα γίνει αν είμαστε αφοσιωμένοι αποκλειστικά στο καθημερινό μας σταυρόλεξο, με την ελπίδα ότι μόνο αυτό θα μας κρατήσει σε εγρήγορση.

Δυστυχώς, δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Σύμφωνα με την Anja Soldan,αναπληρώτρια καθηγήτρια νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο John Hopkins, η οποία εργάζεται επί του παρόντος σε μια ερευνητική μελέτη για το πώς γερνάει ο εγκέφαλος, «το να εκθέτεις τον εαυτό σου σε νέα πράγματα, νέες ιδέες, νέες εμπειρίες, είναι ευεργετικό».

Η δημιουργία νέων εμπειριών μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία αυτού που οι επιστήμονες αποκαλούν «γνωστικό απόθεμα». Είναι δύσκολο γι' αυτούς να το ορίσουν, αλλά όπως υποδηλώνει η ονομασία του, είναι σαν εφεδρική νοητική δραστηριότητα.

Καθώς η δομή του εγκεφάλου μας (συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού φλοιού, συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου και των οδών που συνδέουν περιοχές του εγκεφάλου) αρχίζει να αλλάζει και ενδεχομένως να συρρικνώνεται με την ηλικία, το μεγαλύτερο γνωστικό απόθεμα δίνει στον εγκέφαλό μας την ανθεκτικότητα που του επιτρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί καλά, ακόμη και όταν η φυσική του δομή δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Πώς να αποκτήσεις γνωστικό απόθεμα;

Τι δημιουργεί το γνωστικό απόθεμα; «Μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλο που επιτρέπει σε κάποιον να έχει αυτό που πιστεύουμε ότι είναι μεγαλύτερη εφεδρεία από κάποιον άλλο» εξηγεί η Soldan. Θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε, από το μέγεθος του εγκεφάλου ενός ατόμου μέχρι την αύξηση της συνδεσιμότητας του εγκεφάλου λόγω του πόσο απασχολημένος ήταν σε όλη του τη ζωή. «Πιστεύουμε ότι έχει να κάνει με το πώς επεξεργαζόμαστε τις εργασίες στον εγκέφαλό μας, πώς λύνουμε προβλήματα, πώς θυμόμαστε. Αυτές οι γνωστικές διαδικασίες είναι πιθανώς πιο ανθεκτικές σε ορισμένους ανθρώπους από ό,τι σε άλλους", λέει ο Yaakov Stern, καθηγητής νευροψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia.

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα πράγματα και οι δραστηριότητες που είναι γενικά υγιή για τον εγκέφαλό μας είναι πιθανώς χρήσιμα για την οικοδόμηση του γνωστικού μας αποθέματος. Τέτοια είναι:

Εκπαίδευση. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα που έχουν λάβει περισσότερα χρόνια εκπαίδευσης, διατρέχουνμειωμένο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια ή άλλο γνωσιακό πρόβλημα που να σχετίζεται με την ηλικία, σε σύγκριση με τα άτομα που έχουν λάβει λιγότερα χρόνια εκπαίδευσης.

Αναψυχή και κοινωνικές δραστηριότητες. «Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η μεγαλύτερη ενασχόληση με δραστηριότητες που είναι γνωστικά, κοινωνικά ή σωματικά διεγερτικές είναι ευεργετική», λέει η Soldan. Σε μια μελέτη, οι άνθρωποι που περνούσαν χρόνο με φίλους ή την οικογένεια, διάβαζαν, έβγαιναν σε εστιατόρια ή για να δουν μια ταινία, περπατούσαν ή έκαναν διακοπές, είχαν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια αργότερα στη ζωή τους.

Επάγγελμα με προκλήσεις και πνευματική εργασία. Μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι με περισσότερη πολυπλοκότητα στην εργασία τους -οτιδήποτε περιλαμβάνει τη λήψη αποφάσεων, την επίλυση προβλημάτων, τη δημιουργική σκέψη ή την καθοδήγηση άλλων- είχαν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα με την αντίληψη και τη μνήμη τους μετά τη συνταξιοδότηση.

Ισορροπημένη διατροφή. Μια ισορροπημένη διατροφή, αποτελούμενη από άφθονα λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ξηρούς καρπούς, δημητριακά ολικής αλέσεως και υγιεινά λίπη, μπορεί να ωφελήσει τη γνωστική λειτουργία σε μεγαλύτερη ηλικία. Η δημιουργία μιας ισορροπημένης διατροφής με γνώμονα τον τρόπο ζωής και τις διατροφικές μας προτιμήσεις είναι το κλειδί.

Εκμάθηση ξένων γλωσσών. Η εκμάθηση μιας δεύτερης (ή τρίτης ή/και τέταρτης) γλώσσας μπορεί επίσης να βοηθήσει στη δημιουργία γνωστικού αποθέματος, αλλά οι ειδικοί λένε ότι οι έρευνες είναι αντικρουόμενες σχετικά με τη διγλωσσία. Ορισμένες μελέτες τη βρίσκουν ευεργετική, ενώ άλλες όχι. Πιθανώς εξαρτάται από το πόσο καλά γνωρίζει το άτομο τη δεύτερη γλώσσα, πόσο συχνά τη χρησιμοποιεί και αν εναλλάσσει συχνά τη μία με την άλλη. Όπως και να έχει, δεν βλάπτει να μαθαίνει κανείς μια ξένη γλώσσα.

Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σίγουροι για το πώς αυτές οι συμπεριφορές ενδεχομένως ωφελούν το γνωστικό απόθεμα, αλλά θα μπορούσαν να αυξάνουν τη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου βελτιώνοντας τον συγχρονισμό των περιοχών του, ενισχύοντας τις νευρωνικές συνδέσεις ή βελτιώνοντας τη λειτουργία των νευροδιαβιβαστών.